Công nghệ Video Assistant Referee (VAR) đã trở thành một phần thiết yếu trong các trận đấu bóng đá hiện đại, nhằm đảm bảo tính công bằng và chính xác trong các quyết định trọng tài. Nhưng VAR là gì, nó hoạt động như thế nào, và được áp dụng trong những trường hợp nào? Dưới đây là cái nhìn toàn diện về công nghệ này.
VAR là gì?
VAR, viết tắt của Video Assistant Referee, là một hệ thống sử dụng công nghệ video để hỗ trợ trọng tài trong việc đưa ra quyết định chính xác hơn trong các tình huống gây tranh cãi trên sân cỏ. Hệ thống này cho phép trọng tài xem lại các tình huống từ nhiều góc độ khác nhau, giúp phân tích rõ ràng hơn về hành động của cầu thủ và xác định xem có lỗi hay không.
Sự ra đời của VAR là cần thiết vì đôi khi mắt nhìn của trọng tài không thể quan sát hết mọi diễn biến trên sân. Nhờ đó, VAR được coi là “vị cứu tinh”, mang lại sự công bằng và minh bạch cho các trận đấu.
Lịch sử phát triển của VAR
Công nghệ VAR đã được Hiệp hội Bóng đá quốc tế (IFAB) thông qua vào năm 2016 sau một thời gian dài nghiên cứu và thử nghiệm. Trận bóng đầu tiên ứng dụng VAR diễn ra tại Mỹ vào tháng 8/2016. Sau đó, VAR được thử nghiệm ở Anh, Đức và Ý – những quốc gia có đủ cơ sở vật chất cho công nghệ này.
Năm 2018, VAR chính thức được áp dụng trong World Cup, giải đấu bóng đá lớn nhất thế giới, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc cải thiện chất lượng trọng tài và trận đấu.
Những tình huống nào được phép sử dụng VAR?
Liên đoàn Bóng đá thế giới (FIFA) quy định VAR chỉ được áp dụng trong một số tình huống cụ thể:
1. Tranh cãi liên quan đến bàn thắng
Khi có nghi ngờ về tính hợp lệ của bàn thắng, như vi phạm luật việt vị, chạm tay hoặc tình huống khác, trọng tài có thể tham khảo VAR. Khi ấy, camera sẽ ghi lại mọi hành động của cầu thủ, giúp xác định ai đúng ai sai.
2. Quyết định phạt đền
Tình huống phạt đền thường xuyên gây tranh cãi, đặc biệt là khi liên quan đến việc cầu thủ có bị ngã trong vòng cấm hay không. Nếu trọng tài không quan sát rõ, họ có thể yêu cầu kiểm tra VAR để đưa ra quyết định chính xác.
3. Quyết định dẫn đến phạt thẻ đỏ trực tiếp
VAR cũng được sử dụng trong trường hợp cầu thủ có hành vi chơi xấu nghiêm trọng. Việc này giúp trọng tài đánh giá đúng mức độ nguy hiểm của pha bóng và đưa ra quyết định thích hợp về việc có nên rút thẻ đỏ hay không.
4. Thay đổi quyết định chưa hợp lý của trọng tài
Trong trường hợp trọng tài đưa ra quyết định sai lầm, họ có thể xem lại VAR để điều chỉnh lại quyết định của mình, giúp giảm thiểu tối đa những sai sót trong trận đấu.
Cách thức vận hành của VAR
Trong các giải đấu lớn, mỗi sân vận động sẽ được trang bị một hệ thống camera nhất định. Chẳng hạn, tại World Cup 2018, có tới 33 camera, bao gồm cả camera siêu chậm và camera theo dõi việt vị. Những hình ảnh quay được sẽ được truyền trực tiếp tới phòng máy quan sát, nơi các trọng tài phụ theo dõi và phân tích từng tình huống.
Khi phát hiện ra lỗi hoặc khi trọng tài chính yêu cầu, các trọng tài phụ sẽ thông báo để trọng tài chính xem lại VAR và đưa ra quyết định phù hợp.
Ý nghĩa của VAR trong bóng đá
VAR đã chứng minh vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng các trận đấu:
- Hỗ trợ trọng tài: Giảm thiểu sai sót và đảm bảo quyết định chính xác hơn.
- Tăng tính công bằng: Làm rõ các tình huống gây tranh cãi và tạo ra sự minh bạch.
- Xử lý tình huống quyết định: Góp phần xác định tính chất quyết định của trận đấu.
- Thúc đẩy công nghệ phát triển: Khuyến khích ứng dụng công nghệ trong thể thao.
Mặc dù vậy, VAR cũng nhận nhiều ý kiến trái chiều. Một số người cho rằng việc kiểm tra VAR làm gián đoạn trận đấu, cảm xúc của cầu thủ và khán giả bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng VAR góp phần mang lại tính công bằng cần thiết cho môn thể thao vua.
Các tình huống không được sử dụng VAR
Dù VAR rất hữu ích nhưng không phải tất cả mọi tình huống đều có thể sử dụng công nghệ này. Các trường hợp sau không được phép can thiệp VAR:
1. Thẻ vàng thứ hai
Khi trọng tài đã quyết định rút thẻ vàng thứ hai cho một cầu thủ, VAR sẽ không được phép can thiệp. Chỉ khi có sự phân vân giữa thẻ đỏ và thẻ vàng thì VAR mới được tham gia.
2. Quyết định đã được đưa ra
Khi trọng tài đã thổi còi bắt đầu tiếp tục trận đấu, VAR sẽ không được sử dụng để xem xét lại tình huống xảy ra trước đó.
3. Các tình huống nhỏ
Những tình huống như phạt góc, ném biên hay sút phạt từ xa sẽ không được áp dụng VAR để tránh quá lạm dụng công nghệ này.
Hiện nay, VAR vẫn chưa được áp dụng rộng rãi trong tất cả các giải đấu bóng đá, điều này phụ thuộc vào cơ sở vật chất và quy mô của từng giải.
Công nghệ VAR đã và đang thay đổi cách thức mà bóng đá được quản lý và chơi. Dù còn tồn tại nhiều ý kiến trái chiều, nhưng không thể phủ nhận rằng VAR đã mang lại nhiều lợi ích trong việc nâng cao tính chính xác và công bằng cho các trận đấu. Hy vọng rằng trong tương lai, công nghệ này sẽ ngày càng hoàn thiện và được áp dụng rộng rãi hơn nữa trên toàn thế giới.
